جراحی سنگ کیسه صفرا یا به‌اصطلاح پزشکی کوله‌سیستکتومی، روشی برای برداشتن کیسه صفرا است؛ عضوی کوچک در زیر کبد که نقش آن ذخیره‌سازی موقت صفرا می‌باشد. هنگامی که درون این عضو، سنگ‌هایی تشکیل شوند که موجب درد، التهاب یا انسداد در مسیر صفراوی شوند، پزشک معمولاً جراحی را به عنوان بهترین راه درمان توصیه می‌کند.
چرا ممکن است نیاز به این جراحی داشته باشید؟
تشکیل سنگ صفرا معمولاً بدون علامت است، اما در بسیاری از افراد باعث مشکلاتی می‌شود که ادامه آن ممکن است خطرناک باشد. نشانه‌هایی که می‌توانند به تصمیم برای جراحی منجر شوند عبارت‌اند از:
- درد شدید و ناگهانی در سمت راست یا میانی قسمت بالای شکم، به‌ویژه پس از صرف غذای چرب
- تهوع و استفراغ
- التهاب کیسه صفرا (کوله‌سیستیت)
- انسداد مجاری صفراوی یا عفونت آن‌ها
- التهاب لوزالمعده (پانکراتیت) ناشی از عبور سنگ‌ها
چرا گاهی باید کیسه صفرا را برداشت؟
برداشتن کیسه صفرا معمولاً زمانی انجام می‌شود که این عضو به منبع درد، التهاب یا اختلال در عملکرد دستگاه گوارش تبدیل شود. این جراحی یکی از رایج‌ترین و نسبتاً ایمن‌ترین عمل های جراحی در جهان است و افراد معمولاً پس از مدتی کوتاهی به زندگی عادی خود باز میگردند. با این حال، تصمیم‌گیری برای انجام جراحی باید با مشاوره دقیق پزشک متخصص صورت گیرد.
همچنین باید بدانید که، سنگ‌های بزرگ صفرا به دلیل ارتباط احتمالی با افزایش خطر سرطان کیسه صفرا نیازمند بررسی جدی و جراحی پیشگیرانه هستند.
روش‌های انجام جراحی
پزشکان بسته به شرایط بیمار، یکی از دو روش زیر را برای خارج کردن کیسه صفرا انتخاب می‌کنند:
جراحی لاپاراسکوپی (کم‌تهاجمی)
این روش به‌عنوان رایج‌ترین نوع جراحی سنگ کیسه صفرا شناخته می‌شود. در آن چند برش بسیار کوچک روی شکم ایجاد می‌شود و با کمک دوربین و ابزارهای مخصوص، کیسه صفرا خارج می‌شود.
مزایا:
- دوران نقاهت کوتاه
- کاهش میزان درد پس از عمل
- بازگشت سریع‌تر به فعالیت‌های روزمره
جراحی باز کیسه صفرا
در موارد خاصی مثل وجود چسبندگی زیاد، التهاب شدید یا سابقه جراحی‌های شکمی، ممکن است نیاز به جراحی باز باشد. در این روش، برشی بزرگتر بر روی شکم ایجاد می‌شود تا جراح مستقیماً به کیسه صفرا دسترسی پیدا کند.
آمادگی قبل از جراحی
پیش از جراحی، بیمار باید برخی مراحل آماده‌سازی را طی کند:
- انجام آزمایش‌های خون و سونوگرافی شکمی
- در صورت لزوم، تصویربرداری‌های پیشرفته‌تر مانند MRI یا اسکن HIDA
- ناشتا بودن حداقل ۸ ساعت پیش از جراحی
- قطع موقت داروهایی مانند رقیق‌کننده‌های خون طبق نظر پزشک
احتمال عود سنگ کیسه صفرا پس از درمان
بیمارانی که تحت جراحی کیسه صفرا قرار می گیرند با برداشتن کیسه صفرا احتمال عود صفرا دیگر وجود نخواهد داشت ودرصد کمی ممکن است تشکیل سنگ در مجرا را تجربه کنند.
جراحی همچنان بهترین راه حل برای تسکین بیماران از درد است و خطرات عوارض را در موارد زیر به حداقل می رساند:
- کولسیستیت عود کننده بر اثر سنگ های صفراوی منجر به درد شکمی شدید، تب، حالت تهوع و نفخ می شود و روی سلامتی تأثیر می گذارد.
- کیسه صفرای پورسلین (دیواره های پوشیده شده با کلسیم، ضخیم شده) توانایی خود برای انقباض و تغلیظ ماده صفراوی را از دست می دهد.
- سنگ هایی که در نواحی باریک مانند گردن کیسه صفرا جمع می شوند، موجب درد و التهاب مکرر می شوند.
- سنگ های صفراوی همراه با پولیپ های بزرگتر از ۱۰ میلی متر.
- سنگ های بزرگتر از ۲ سانتی متر یا سنگ هایی که حجم کیسه صفرا را اشغال می کنند و روی عملکرد آن تاثیر می گذارند.
- به موارد خاص مانند بیماران دیابتی مبتلا به سنگ های صفراوی توصیه می شود که حتی اگر علائمی ندارند، کیسه صفرای خود را خارج کنند تا از خطرات احتمالی در آینده پیشگیری کنند.
مراقبت‌های بعد از جراحی
دوران نقاهت معمولاً کوتاه و بدون مشکل است، اما رعایت برخی نکات می‌تواند به بهبود سریع‌تر کمک کند:
- استراحت کافی در چند روز اول
- خودداری از انجام فعالیت‌های سنگین یا بلند کردن اجسام
- مراقبت از زخم‌های جراحی و رعایت بهداشت محل برش‌ها
- پیروی از رژیم غذایی سبک و کم‌چرب
- مصرف داروهای تجویزی و حضور در ویزیت‌های پیگیری
زندگی پس از برداشتن کیسه صفرا
برخلاف تصور رایج، نبود کیسه صفرا مشکلی جدی در گوارش ایجاد نمی‌کند. کبد همچنان صفرا را تولید می‌کند و به صورت مستقیم وارد روده می‌شود. بیشتر بیماران پس از جراحی زندگی کاملاً طبیعی دارند. البته برخی ممکن است در هفته‌های ابتدایی دچار اسهال یا تغییراتی در هضم غذاهای چرب شوند که معمولاً موقتی است.
نتیجه‌گیری
جراحی سنگ کیسه صفرا، روشی ایمن و مؤثر برای درمان دردها و عوارض ناشی از سنگ‌های صفراوی است. اگر دچار علائم هشداردهنده شده‌اید، مراجعه به پزشک متخصص و بررسی دقیق وضعیت شما می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند. انتخاب یک جراح باتجربه و پیروی از دستورات پس از عمل، کلید موفقیت درمان خواهد بود.
