وقتی کلمه‌ی “سرطان” به گوش می‌رسد، دنیایی از نگرانی و سوالات در ذهن بیماران و خانواده های آنها شکل می‌گیرد. در این مسیر پر فراز و نشیب، حضور یک راهنمای متخصص و دلسوز، نقشی حیاتی را در این زمینه ایفا می‌کند. این راهنما، متخصص سرطان یا دکتر سرطان نام دارد. اما یک متخصص سرطان دقیقا کیست و چه وظایفی بر عهده دارد؟ این مقاله به زبانی ساده، به معرفی این رشته‌ی مهم پزشکی و نقش آن در تشخیص و درمان انواع سرطان‌ها، از جمله سرطان مری، معده، روده کوچک، کولون، پستان، تیروئید، پانکراس و متاستاز کبدی می‌پردازد.
متخصص سرطان (Oncologist) کیست؟
متخصص سرطان، پزشکی است که در تشخیص، درمان و مراقبت از بیماران مبتلا به سرطان تخصص دارد. این پزشکان پس از اتمام دوره‌ی پزشکی عمومی، سال‌ها در زمینه‌ی شناخت انواع سرطان‌ها، روش‌های تشخیصی پیشرفته، درمان‌های نوین و همچنین جنبه‌های روحی و روانی بیماری سرطان آموزش می‌بینند.
مسیر تبدیل شدن به یک متخصص سرطان طولانی و نیازمند تعهد فراوان است. دکتر سرطان با پیچیدگی‌های انواع مختلف سرطان‌ها و نحوه‌ی تأثیر آنها بر بدن انسان آشنا می باشد. آنها همچنین در جریان آخرین پیشرفت‌های علمی در زمینه‌ی درمان سرطان قرار دارند تا بتوانند بهترین گزینه‌های درمانی ممکن را به بیماران خود ارائه دهند.
وظایف اصلی متخصص سرطان چیست؟
حوزه‌ی فعالیت دکتر سرطان بسیار گسترده است و شامل موارد زیر می‌شود:
تشخیص سرطان:
اگرچه تشخیص اولیه ممکن است توسط پزشکان دیگر انجام شود، اما تأیید نهایی نوع و مرحله‌ی سرطان اغلب بر عهده‌ی متخصص سرطان است. آنها از روش‌های مختلفی مانند آزمایش خون، تصویربرداری (سی‌تی‌اسکن، ام‌آر‌آی، پت‌اسکن)، و نمونه‌برداری (بیوپسی) برای تشخیص دقیق بیماری استفاده می‌کنند.
تعیین برنامه‌ی درمانی:
پس از تشخیص قطعی، متخصص سرطان با در نظر گرفتن نوع سرطان، مرحله‌ی بیماری، وضعیت سلامت عمومی بیمار و ترجیحات او، یک برنامه‌ی درمانی جامع و شخصی‌سازی شده طراحی می‌کند. این برنامه می‌تواند شامل یک یا ترکیبی از روش‌های درمانی مختلف باشد.
تجویز و نظارت بر درمان:
دکتر سرطان مسئول تجویز درمان‌های مختلف مانند شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، هورمون‌درمانی، ایمونوتراپی و درمان‌های هدفمند است. آنها بر روند درمان و پاسخ بیمار به آن نظارت دقیق دارند و در صورت نیاز، تغییراتی در برنامه‌ی درمانی ایجاد می‌کنند.
مدیریت عوارض جانبی درمان:
درمان‌های سرطان می‌توانند با عوارض جانبی همراه باشند. متخصص سرطان در کنترل و مدیریت این عوارض به بیمار کمک می‌کند تا کیفیت زندگی او در طول درمان حفظ شود.
ارائه‌ی مشاوره‌ی حمایتی و روانی:
مقابله با سرطان تنها یک چالش جسمی نیست، بلکه بار روحی و روانی سنگینی نیز به همراه دارد. یک دکتر سرطان دلسوز، به نیازهای روحی بیمار توجه کرده و در صورت لزوم، او را به متخصصان سلامت روان ارجاع می‌دهد.
مراقبت‌های پس از درمان و پیگیری:
پس از اتمام دوره‌ی درمان، نقش متخصص سرطان همچنان ادامه دارد. آنها برنامه‌ی منظمی برای پیگیری وضعیت بیمار و بررسی احتمال بازگشت بیماری تنظیم می‌کنند.
انواع متخصصین سرطان
رشته‌ی انکولوژی (Oncology) یا سرطان‌شناسی، خود دارای زیرشاخه‌های مختلفی است. برخی از مهم‌ترین انواع متخصصین سرطان عبارتند از:
متخصص انکولوژی پزشکی:
این پزشکان بر درمان سرطان با استفاده از شیمی‌درمانی، هورمون‌درمانی، ایمونوتراپی و درمان‌های هدفمند تمرکز دارند. اغلب بیماران سرطانی در طول مسیر درمان خود با یک متخصص انکولوژی پزشکی در ارتباط خواهند بود.
متخصص انکولوژی پرتودرمانی :
این متخصصان از پرتوهای پرانرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی و کوچک کردن تومورها استفاده می‌کنند.
متخصص انکولوژی جراحی:
این جراحان در برداشتن تومورهای سرطانی و بافت‌های آسیب‌دیده از طریق جراحی تخصص دارند.
متخصص انکولوژی کودکان:
این پزشکان به تشخیص و درمان سرطان در کودکان و نوجوانان می‌پردازند.
متخصص انکولوژی زنان:
این متخصصان در درمان سرطان‌های دستگاه تناسلی زنان (مانند سرطان تخمدان، رحم و دهانه‌ی رحم) تخصص دارند.
نقش متخصص سرطان در درمان سرطان‌های خاص
در ادامه به بررسی نقش دکتر سرطان در تشخیص و درمان برخی از سرطان‌های شایع می‌پردازیم:
سرطان مری (Esophageal Cancer):
سرطان مری، سرطانی است که از سلول‌های پوشاننده‌ی مری، لوله‌ای که غذا را از گلو به معده منتقل می‌کند، آغاز می‌شود. متخصص سرطان در تشخیص این بیماری از طریق آندوسکوپی و بیوپسی نقش دارد. برنامه‌ی درمانی که توسط دکتر سرطان تعیین می‌شود، ممکن است شامل جراحی برای برداشتن تومور، شیمی‌درمانی و یا پرتودرمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده و یا کوچک کردن تومور قبل از جراحی باشد. انتخاب روش درمانی به مرحله‌ی سرطان و وضعیت سلامت عمومی بیمار بستگی دارد. متخصص سرطان همچنین بر مدیریت عوارض جانبی ناشی از درمان، مانند مشکلات بلع و کاهش وزن، نظارت می‌کند.
سرطان معده (Stomach Cancer):
سرطان معده، که به آن سرطان گاستریک نیز گفته می‌شود، در سلول‌های دیواره‌ی معده ایجاد می‌شود. تشخیص این سرطان نیز اغلب با آندوسکوپی و نمونه‌برداری صورت می‌گیرد و متخصص سرطان نقش کلیدی در تفسیر نتایج و تعیین مرحله‌ی بیماری دارد. درمان سرطان معده می‌تواند شامل جراحی برای برداشتن بخشی یا تمام معده، شیمی‌درمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی در سراسر بدن، و پرتودرمانی برای هدف قرار دادن سلول‌های سرطانی در یک ناحیه‌ی خاص باشد. دکتر سرطان با توجه به ویژگی‌های تومور و شرایط بیمار، بهترین ترکیب درمانی را انتخاب و بر اجرای آن نظارت می‌کند.
سرطان روده کوچک (Small Intestine Cancer):
سرطان روده کوچک یک نوع سرطان نادر است که در سلول‌های روده کوچک، بخشی از دستگاه گوارش که بین معده و روده بزرگ قرار دارد، ایجاد می‌شود. علائم این سرطان می‌تواند غیراختصاصی باشد و تشخیص آن چالش‌برانگیز است. متخصص سرطان با استفاده از روش‌های تصویربرداری پیشرفته و گاهی جراحی تشخیصی، به شناسایی این بیماری کمک می‌کند. درمان اصلی سرطان روده کوچک معمولاً جراحی برای برداشتن قسمت درگیر روده است. در برخی موارد، دکتر سرطان ممکن است شیمی‌درمانی را نیز برای کاهش خطر بازگشت بیماری یا درمان سرطان پیشرفته تجویز کند.
سرطان کولون (Colon Cancer):
سرطان کولون، که به آن سرطان روده بزرگ نیز گفته می‌شود، یکی از سرطان‌های شایع دستگاه گوارش است. غربالگری منظم، مانند کولونوسکوپی، نقش مهمی در تشخیص زودهنگام این سرطان دارد. متخصص سرطان پس از تشخیص، مرحله‌ی بیماری را تعیین کرده و برنامه‌ی درمانی را مشخص می‌کند. جراحی برای برداشتن تومور و غدد لنفاوی درگیر، رایج‌ترین روش درمانی است. شیمی‌درمانی، پرتودرمانی (به‌ویژه برای سرطان رکتوم که بخش انتهایی کولون است) و درمان‌های هدفمند نیز ممکن است توسط دکتر سرطان برای افزایش شانس بهبودی و یا کنترل بیماری پیشرفته مورد استفاده قرار گیرند.
سرطان پستان (Breast Cancer):
سرطان پستان شایع‌ترین سرطان در زنان (و البته به ندرت در مردان) است. تشخیص زودهنگام از طریق ماموگرافی و خودآزمایی پستان اهمیت زیادی دارد. متخصص سرطان نقش محوری در درمان سرطان پستان ایفا می‌کند. برنامه‌ی درمانی می‌تواند شامل جراحی (لامپکتومی یا ماستکتومی)، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی، هورمون‌درمانی (در صورت مثبت بودن گیرنده‌های هورمونی تومور) و درمان‌های هدفمند باشد. دکتر سرطان با در نظر گرفتن نوع سرطان پستان، مرحله‌ی آن، و ویژگی‌های مولکولی تومور، یک برنامه‌ی درمانی فردی برای هر بیمار طراحی می‌کند. پیگیری‌های منظم پس از درمان نیز برای بررسی احتمال بازگشت بیماری ضروری است.
سرطان تیروئید (Thyroid Cancer):
سرطان تیروئید در غده‌ی تیروئید، غده‌ای پروانه‌ای شکل در جلوی گردن که هورمون‌های مهمی تولید می‌کند، ایجاد می‌شود. بیشتر انواع سرطان تیروئید رشد آهسته‌ای دارند و با درمان مناسب، پیش‌آگهی خوبی دارند. متخصص سرطان در تشخیص این بیماری از طریق سونوگرافی، نمونه‌برداری با سوزن ظریف (FNA) و آزمایش خون نقش دارد. درمان اصلی معمولاً جراحی برای برداشتن بخشی یا تمام غده‌ی تیروئید است. پس از جراحی، دکتر سرطان ممکن است ید رادیواکتیو درمانی را برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده تجویز کند. هورمون‌درمانی جایگزین نیز برای تأمین هورمون‌های تیروئید پس از جراحی ضروری است.
سرطان پانکراس (Pancreatic Cancer):
سرطان پانکراس یکی از سرطان‌های تهاجمی و با تشخیص دشوار است. پانکراس غده‌ای است که در پشت معده قرار دارد و آنزیم‌های گوارشی و هورمون‌هایی مانند انسولین تولید می‌کند. علائم این سرطان اغلب در مراحل پیشرفته ظاهر می‌شوند. متخصص سرطان با استفاده از تصویربرداری‌های دقیق و گاهی نمونه‌برداری، به تشخیص بیماری کمک می‌کند. درمان سرطان پانکراس پیچیده است و ممکن است شامل جراحی (در صورت امکان)، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی باشد. دکتر سرطان نقش مهمی در انتخاب بهترین گزینه‌های درمانی و همچنین مدیریت علائم بیماری، مانند درد و مشکلات گوارشی، دارد.
متاستاز کبدی (Liver Metastasis):
متاستاز کبدی به معنای گسترش سلول‌های سرطانی از یک تومور اولیه در قسمت دیگری از بدن (مانند کولون، پستان، ریه یا پانکراس) به کبد است. این وضعیت نشان‌دهنده‌ی مرحله‌ی پیشرفته‌ی سرطان است. متخصص سرطان در تشخیص متاستاز کبدی از طریق تصویربرداری و نمونه‌برداری نقش دارد. درمان متاستاز کبدی به نوع سرطان اولیه، تعداد و اندازه‌ی تومورهای متاستاتیک در کبد و وضعیت سلامت عمومی بیمار بستگی دارد. گزینه‌های درمانی می‌تواند شامل شیمی‌درمانی سیستمیک، درمان‌های هدفمند، ایمونوتراپی، و گاهی روش‌های درمانی موضعی مانند جراحی برای برداشتن تومورهای کبدی، فرسایش تومور (مانند RFA یا مایکروویو)، یا کموامبولیزاسیون (TACE) باشد. دکتر سرطان با همکاری تیمی از متخصصان، بهترین رویکرد درمانی را برای کنترل بیماری و بهبود کیفیت زندگی بیمار انتخاب می‌کند.
اهمیت انتخاب یک متخصص سرطان خوب
انتخاب یک دکتر سرطان که بتوانید به او اعتماد کنید و با او احساس راحتی داشته باشید، بسیار مهم است. در اینجا چند نکته برای انتخاب متخصص سرطان مناسب آورده شده است:
- تجربه و تخصص: از تجربه و تخصص پزشک در زمینه‌ی نوع سرطان خاص خود اطمینان حاصل کنید.
- مهارت‌های ارتباطی: پزشکی را انتخاب کنید که به سوالات شما با حوصله پاسخ دهد، اطلاعات را به زبان ساده توضیح دهد و نگرانی‌های شما را درک کند.
- دسترسی و پاسخگویی: اطمینان حاصل کنید که می‌توانید در مواقع ضروری با پزشک یا تیم او در تماس باشید.
- همکاری با بیمارستان مجهز: انتخاب متخصصی که در بیمارستان یا مرکز درمانی با امکانات پیشرفته و تیم درمانی کامل فعالیت می‌کند، می‌تواند در کیفیت درمان مؤثر باشد.
دکتر امامی متخصص سرطان در تهران
در تهران، دکتر پرهام امامی متخصص سرطان چندین سال است که در حوزه ی تشخیص و درمان انواع سرطان‌ها و بیماری‌های مرتبط با آن مهارت دارند. دکتر امامی در مراکز درمانی معتبری در تهران فعالیت داشته و از توانایی ایشان می‌توان به رویکرد جامع در درمان بیماران، بهره‌گیری از دانش روز در زمینه انکولوژی و همچنین مدیریت بیماری و ارائه برنامه‌های درمانی متناسب با شرایط هر بیمار اشاره کرد. ایشان در زمینه علم سرطان شناسی از جمله سرطان‌های دستگاه گوارش (مری، معده، روده کوچک و بزرگ)، سرطان‌های پستان و تیروئید، سرطان‌های کبد، مجاری صفراوی و پانکراس فعالیت دارند.
سخن پایانی
مواجهه با تشخیص سرطان می‌تواند تجربه‌ای دلهره‌آور باشد، اما به یاد داشته باشید که شما در این مسیر تنها نیستید. متخصص سرطان، همراه و راهنمای شما در این سفر خواهد بود. با دانش، تخصص و دلسوزی خود، این پزشکان برای ارائه‌ی بهترین درمان ممکن و بهبود کیفیت زندگی بیماران تلاش می‌کنند. با اعتماد به تیم درمانی خود و پیروی از توصیه‌های آنها، می‌توانید با امید و قدرت بیشتری با این بیماری مقابله کنید. فراموش نکنید که پرسیدن سوال و بیان نگرانی‌هایتان حق شماست و یک دکتر خوب همیشه آماده‌ی شنیدن و پاسخگویی به شما خواهد بود.
