معده سرطانی و علائمی اولیه ای که تجربه می کنید، در اغلب اوقات به مرحله (استیج) بیماری بستگی دارد. متأسفانه در مراحل ابتدایی، هیچ علائم خاصی رؤیت نشده و بیمار ممکن است چندین ماه بعد متوجه وجود بیماری شود. برخی بیماران مبتلا به استیج اولیه سرطان معده علائمی مانند درد یا گرفتگی شکم، احساس نفخ، یا سیری زودرس پس از خوردن مقدار کمی غذا را تجربه می کنند که معمولاً با بیماری هایی مانند ورم معده (گاستریت) یا زخم معده اشتباه گرفته می شود.
با پیشرفت بیماری و رسیدن به مراحل پیشرفته تر، علائم شدت گرفته و بیمار دچار خونریزی دستگاه گوارش، استفراغ خونی یا دفع مدفوع سیاه و قیری شکل، کاهش وزن محسوس و علائم انسداد در بخش فوقانی دستگاه گوارش، مانند حالت تهوع شدید و استفراغ مکرر خواهد شد.
علائم اولیه معده سرطانی
علائم اولیه سرطان معده معمولاً خفیف و مبهم هستند و به همین دلیل خیلی وقت‌ها با مشکلات ساده گوارشی اشتباه گرفته می‌شوند. مهم‌ترین نشانه‌های اولیه عبارت‌اند از:
- احساس پری یا سنگینی معده پس از خوردن مقدار کمی غذا
- سوء‌هاضمه مداوم یا سوزش معده
- کاهش اشتها و بی‌میلی به غذا
- حالت تهوع یا استفراغ خفیف و گهگاه
- درد یا ناراحتی مبهم در ناحیه شکم
- خستگی و ضعف عمومی (به دلیل کم‌خونی ناشی از خونریزی‌های خفیف)
- کاهش وزن بی‌دلیل
عکس سرطان معده
-آندوسکوپی سرطان معده در مرحله اولیه
این مورد مربوط به یک خانم ۷۲ ساله است. در مراحل اولیه، تهاجم تومور صرف نظر از وجود متاستاز غدد لنفاوی، به مخاط یا زیر مخاط محدود می‌شود.
-سرطان معده کوچک با سلول‌های حلقه‌ای شکل
این یک زن ۷۷ ساله است. با درد ناحیه اپی‌گاسترال و حالت تهوع مراجعه کرده بود. در آندوسکوپی این ضایعه کوچک نامنظم مشاهده شد. بیوپسی‌ها نشان داد که سرطان با سلول‌های حلقه‌ای شکل است.
-آدنوکارسینوم معده با اندازه بزرگ
یک خانم ۶۳ ساله با توده در معده مراجعه کرد. شایع ترین نوع سرطان معده، آدنوکارسینوم معده است. در واقع، این سرطان شایع‌ترین نوع سرطان (به غیر از سرطان پوست) در سراسر جهان است. آدنوکارسینوم معده در مردان، آسیایی‌ها، آفریقایی‌ها و اسپانیایی تبارها شایع‌تر است.
-سرطان معده در خانم ۶۷ ساله
یک زن ۶۷ ساله با بی‌اشتهایی و کاهش وزن مراجعه کرد. بیشتر بیماران در زمان تشخیص مسن هستند. میانگین سنی در زمان تشخیص ۶۵ سال (محدوده ۴۰ تا ۷۰ سال) است. سرطان‌های معده‌ای که در بیماران جوان‌تر رخ می‌دهند، ممکن است نشان‌دهنده نوع تهاجمی‌تری از این سرطان باشند.
برای دیدن عکس های بیشتر از آندوسکوپی سرطان معده بدخیم می توانید سایت gastrointestinalatlas را ببینید.
آندوسکوپی معده سالم
علل و عوامل خطر سرطان معده
رشد و تکثیر بی رویه و غیر قابل کنترل سلول های معده منجر به سرطان معده می شود. این مشکل ممکن است با عوامل محرکی مانند عفونت های باکتریایی دستگاه گوارش یا التهاب مزمن دیواره معده در ارتباط باشد.
عوامل خطر شناخته شده برای بروز سرطان معده عبارتند از:
- سابقه جراحی معده.
- ورم معده مزمن و طولانی مدت.
- عفونت باکتری هلیکوباکتر پیلوری، که با ورود به بدن و چسبیدن به دیواره معده، باعث التهاب مزمن و ایجاد زخم در معده شده و احتمال سرطان را افزایش می دهد.
- مشکلات رفتاری و محیطی مثل مصرف دخانیات، نوشیدن الکل، اضافه وزن یا چاقی، و رژیم غذایی حاوی خوراکی های بسیار شور یا حاوی ترکیبات N-نیتروزو.
- برخی بیماری های زمینه ای مانند کم خونی مزمن و شدید ناشی از کمبود ویتامین B12 (کم خونی خطرناک یا Pernicious anemia) که منجر به ورم معده مزمن می شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت وجود هر یک از علائم ذکر شده (مخصوصاً علائم گاستریت) یا عوامل خطر شناخته شده مثل سابقه سرطان معده در خانواده، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک با بررسی علائم و سوابق شما، آزمایش های تشخیصی لازم را تجویز کرده و در صورت نیاز، شما را به یک متخصص ارجاع خواهد داد.
برای اطلاعات بیشتر درمورد: درد سرطان معده این مقاله را بخوانید!
تشخیص سرطان معده
برای شناسایی سرطان معده و تعیین میزان پیشرفت آن، پزشکان از ترکیبی از روش های اندوسکوپی، تصویربرداری و در برخی موارد، جراحی اکتشافی استفاده می کنند.
آندوسکوپی فوقانی
آندوسکوپی فوقانی به عنوان اصلی ترین و دقیق ترین روش تشخیص به کار می رود که در آن، یک لوله باریک و انعطاف پذیر مجهز به دوربین از طریق دهان وارد معده شده و پزشک ضمن مشاهده مستقیم، از نواحی مشکوک نمونه برداری (بیوپسی) تهیه می کند. پیشرفت فناوری های نوین تصویربرداری دستگاه گوارش سبب شده است که امروزه این بیماری حتی در مراحل اولیه نیز با سرعت و دقت بیشتری قابل شناسایی باشد.
روش های تصویربرداری پیشرفته
در ادامه، برای ارزیابی میزان گسترش سرطان، پزشک ممکن است از روش های تصویربرداری پیشرفته نظیر سی تی اسکن یا PET/CT استفاده کند که تصویر دقیقی از تومور و اندام های اطراف فراهم می سازد.
جراحی اکتشافی
چنانچه نیاز به بررسی وجود متاستازهای ظریف و غیرقابل مشاهده با روش های معمول باشد، جراحی اکتشافی انجام می گیرد که طی آن، یک دوربین کوچک از راه برش های ریز وارد شکم شده و میزان سرایت سرطان به اندام های داخلی مورد بررسی قرار می گیرد. لاپاراسکوپی تشخیصی با هدف صرفاً بررسی و تشخیص انجام می‌شود و در صورت عدم درگیری سایر اعضای شکمی جراحی ادامه پیدا خواهد کرد.
مراحل سرطان معده
مرحله بندی سرطان معده بر پایه عمق نفوذ تومور در دیواره معده، تعداد و محل غدد لنفاوی آلوده و همچنین، گسترش بیماری به اندام های دوردست انجام می شود.
- مرحله یک: در مرحله یک، تومور محدود به لایه های سطحی مخاط یا تعداد کمی از غدد لنفاوی نزدیک است.
- مرحله دو: مرحله دو هنگامی است که تومور به لایه عضلانی دیواره معده رسیده یا غدد لنفاوی بیشتری را درگیر کرده است.
- مرحله سه: در مرحله سه، سرطان تا لایه های عمقی تر یا بخش وسیعی از غدد لنفاوی انتشار یافته است
- مرحله چهار: و در نهایت، مرحله چهار بیانگر متاستاز تومور به نقاطی دور از معده مانند کبد یا ریه ها می باشد.
درمان سرطان معده
1- جراحی سرطان معده
جراحی سرطان معده یکی از اصلی ترین گزینه های درمان سرطان معده، جراحی می باشد. در صورت عدم انتشار وسیع سرطان، پزشک می تواند به کمک جراحی تومور را به صورت کامل از بافت سالم جدا کرده و از بدن خارج کند. انواع مختلف جراحی سرطان معده در ادامه تشریح شده است:
برداشتن تومور سطحی در مراحل اولیه:
در مراحل ابتدایی، گاهی ضایعه فقط به لایه سطحی محدود بوده و می توان آن را طی آندوسکوپی و بدون نیاز به جراحی باز خارج کرد.
برداشتن بخشی از معده (گاسترکتومی تحتانی):
در صورت بزرگ بودن تومور یا نفوذ به لایه های عمقی تر بسته به وسعت آن، بخشی از معده همراه با نواحی مجاور برداشته می شود.
برداشتن کامل معده:
در صورت درگیر شدن کامل، کل معده به همراه بخشی از بافت های اطراف آن خارج شده و مری مستقیماً به روده کوچک متصل می گردد.
برداشتن غدد لنفاوی ناحیه شکم:
برای جلوگیری از باقی ماندن سلول های سرطانی در بدن، غدد لنفاوی ناحیه شکمی نیز طی عمل جراحی برداشته شده و مورد بررسی آزمایشگاهی قرار می گیرد.
جراحی تسکینی
در موارد پیشرفته که بیماری دیگر قابل درمان با جراحی نیست، جراحی تسکینی برای بهبود مشکلاتی مثل انسداد معده، خونریزی یا درد و حفظ کیفیت زندگی بیمار صورت می گیرد.
۲-پرتودرمانی
پرتودرمانی یکی از روش های درمان سرطان است که در آن، با استفاده از پرتوهای پرانرژی، سلول های سرطانی از بین می رود. این روش، به تنهایی یا به عنوان درمان کمکی در کنار سایر روش ها تجویز و با توجه به هدف درمان به دو نوع تقسیم می شود:
- پرتودرمانی کمکی: پس از جراحی و برداشتن تومور، ممکن است پزشک برای نابودی سلول های سرطانی باقی مانده در اطراف معده یا مری، پرتودرمانی انجام دهد.
- پرتودرمانی پیش از جراحی: در برخی بیماران، پیش از عمل جراحی از پرتودرمانی استفاده می شود تا اندازه تومور کاهش یافته و برداشتن آن در حین جراحی آسان تر و دقیق تر انجام شود.
عوارض جانبی پرتودرمانی شامل اسهال، سوء هاضمه، تهوع و استفراغ می باشد. برخی بیمارانی که در ناحیه مری تحت پرتودرمانی قرار گرفته اند، پس از این روش علائمی مثل درد یا دشواری در بلع را نیز تجربه می کنند. در چنین شرایطی، تا زمان بهبود کامل مری یک لوله تغذیه از طریق برش کوچک به داخل معده قرار داده می شود. در بعضی موارد، به منظور افزایش اثربخشی درمان، پزشک انجام شیمی-پرتودرمانی را در دستور کار قرار می دهد.
۳-شیمی درمانی
شیمی درمانی به کمک داروهای ضدسرطان و با هدف نابودی سلول های سرطانی (به ویژه سلول هایی که ممکن است فراتر از معده گسترش یافته باشند) تجویز می شود. این روش نیز بسته به هدف درمان به دو دسته کلی تقسیم می شود:
- شیمی درمانی کمکی: پس از جراحی و برداشتن تومور برای از بین بردن سلول های سرطانی باقی مانده و کاهش احتمال بازگشت بیماری به کار می رود.
- شیمی درمانی پیش از جراحی: پیش از عمل جراحی به منظور کوچک کردن تومور و تسهیل روند برداشتن آن استفاده می شود.
در مراحل پیشرفته سرطان معده در برخی بیماران، شیمی درمانی ممکن است به منظور کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی (نه به عنوان درمان) مورد استفاده قرار گیرد.
۴- درمان دارویی هدفمند
درمان های هدفمند با تمرکز بر پروتئین های خاص موجود بر سطح سلول های سرطانی، به بهبود سرطان کمک می کنند. یکی از مهم ترین این پروتئین ها، گیرنده فاکتور رشد اپیدرمی انسانی یا HER2 است که در برخی موارد سرطان معده یافت می شود. داروهای هدفمند این گیرنده را شناسایی کرده و بدون آسیب به سلول های سالم، تنها سلول هایی که این گیرنده را حمل می کنند (که اغلب سلول های سرطانی هستند)، را از بین می برند. گیرنده HER2 مشابه همان پروتئینی است که در رشد و بقای سلول های سرطانی پستان نقش دارد. درمان هدفمند با ایجاد اختلال مستقیم در عملکرد این گیرنده، مانع تغذیه و رشد سلول های سرطانی معده می شود.
نوع دیگری از درمان هدفمند بر پایه مهار گیرنده فاکتور رشد اندوتلیال عروقی یا VEGFR می باشد. این پروتئین با تحریک تشکیل عروق خونی جدید، به رشد و تقسیم سلول های سرطانی کمک می کند. داروهای هدفمند ضد VEGFR، با تخریب این مسیر، مانع تغذیه و تکثیر سلول های سرطانی معده شده و باز هم بدون هیچ آسیبی به سلول های سالم، سرطان را درمان می کنند!
۵- ایمونوتراپی
ایمونوتراپی روشی نوین در درمان سرطان است که ستر حمله مستقیم به سلول های سرطانی را فراهم می سازد. به طور طبیعی، سیستم ایمنی قادر است سلول های سرطانی را شناسایی و نابود کند، اما برخی تومورها با ترشح پروتئین های خاص، این فرآیند را مختل کرده و مانع فعالیت مؤثر سلول های ایمنی می شوند. ایمونوتراپی با مهار این پروتئین ها، مسیر دفاع طبیعی بدن را دوباره فعال کرده و توانایی سیستم ایمنی برای شناسایی و تخریب سلول های بدخیم را افزایش می دهد.
