سرطان معده و کبد دو بیماری جدی هستند که تشخیص زود هنگام آنها نقشی حیاتی در نتیجه درمان و شانس بقای بیمار دارد. متأسفانه، علائم سرطان معده و کبد در مراحل اولیه اغلب مبهم بوده و با بیماری های شایع و خوش خیم گوارشی اشتباه گرفته می شود. همین موضوع باعث می شود که بسیاری از بیماران زمانی تشخیص داده شوند که بیماری پیشرفت کرده و درمان پیچیده تر شده است. بنابراین شناخت علائم سرطان معده و کبد الزامی است. پس ما در این مقاله علائم مهم را برای شما دسته بندی کرده ایم تا در صورت مشاهده هرگونه از این علائم زنگ خطری باشد برای شما تا هرچه سریع تر به پزشک متخصص مراجعه کنید.
علائم سرطان معده
سرطان معده (Gastric Cancer) اغلب از پوشش داخلی معده شروع می شود و علائم آن معمولا به فرآیند هضم و عملکرد معده مربوط می شود.علائم اولیه سرطان معده اغلب آنقدر عمومی و شبیه به سوء هاضمه هستند که نادیده گرفته می شوند:
- سوء هاضمه مداوم (Dyspepsia): ناراحتی یا درد در قسمت فوقانی شکم که به درمان های رایج (مانند آنتی اسیدها) پاسخ نمی دهد و برای هفته ها ادامه دارد.
- سوزش سردل یا رفلاکس: اگرچه این علائم اغلب ناشی از رفلاکس معمولی هستند، اما اگر ناگهان ایجاد شوند یا شدیدتر شوند، می تواند ناشی از توموری باشد که بر دریچه ورودی معده (کاردیا) فشار وارد می کند.
- احساس نفخ شدید بعد از غذا: حتی پس از خوردن وعده های کوچک، احساس پری و نفخ غیرعادی وجود دارد.
- درد خفیف یا مبهم در شکم: دردی که پایدار است اما در ابتدا خیلی شدید نیست و معمولا به ناحیه بالای ناف یا زیر جناغ سینه محدود می شود.
علائم پیشرفته و نگران کننده سرطان معده
زمانی که سرطان رشد بیشتری می کند و عملکرد معده را مختل می سازد، علائم بسیار واضح تر و هشدار دهنده تر می شوند. این علائم به توجه فوری پزشکی نیاز دارند:
- سیری زودرس: فرد حتی پس از خوردن مقدار بسیار کمی غذا احساس سیری می کند. این اتفاق به این دلیل رخ می دهد که تومور معده را کوچک کرده یا مانع انبساط طبیعی آن می شود.
- کاهش وزن ناخواسته و سریع: این علامت، یکی از مهم ترین و هشدار دهنده ترین علائم سرطان معده و کبد است. کاهش وزن شدید بدون رژیم یا تلاش، نشان دهنده یک مشکل جدی سیستمیک است.
- استفراغ مکرر: به ویژه استفراغ غذاهایی که مدتی قبل خورده شده اند. اگر تومور خروجی معده (پیلور) را مسدود کند، این علامت ایجاد می شود.
- مدفوع سیاه رنگ (ملنا): نشان دهنده خونریزی در بخش های بالایی دستگاه گوارش است.
- خونریزی داخلی و کم خونی: احساس خستگی شدید و ضعف: ناشی از کم خونی مزمن به دلیل از دست دادن خون به آرامی است.
- دشواری در بلع: اگر تومور در نزدیکی مری قرار داشته باشد.
علائم سرطان کبد
سرطان کبد (Hepatocellular Carcinoma یا HCC) اغلب در بیمارانی با سابقه بیماری مزمن کبدی (مانند سیروز ناشی از هپاتیت B یا C) رخ می دهد. علائم آن اغلب مربوط به ناتوانی کبد در انجام وظایف حیاتی خود است.در بسیاری از بیماران، کبد دارای ذخیره عملکردی بالایی است و ممکن است علائم اولیه بسیار ناچیزی ظاهر شوند:
- درد در سمت راست بالای شکم: احساس درد یا ناراحتی مبهم و مداوم در زیر دنده ها در سمت راست، که ممکن است به شانه راست نیز بزند.
- احساس پری یا توده در شکم: بزرگ شدن کبد (هپاتومگالی) باعث می شود فرد یک حس سنگینی یا وجود توده در زیر دنده های راست احساس کند.
- خستگی شدید و بی حالی: خستگی مزمن که با استراحت برطرف نمی شود.
علائم پیشرفته سرطان کبد
زمانی که تومور بخش زیادی از کبد را درگیر می کند یا مجاری صفراوی را مسدود می سازد، علائم حیاتی و مشخص تری ظاهر می شوند در این زمان است که باید به دکتر جراح سرطان مراجعه کنید:
- زردی پوست و چشم (Jaundice): افزایش بیلی روبین در خون به دلیل ناتوانی کبد در دفع آن. این علامت یک علائم نگران کننده تلخی دهان نیز محسوب می شود زیرا برگشت صفرا به دهان منجر به مزه تلخ می شود.
- خارش شدید پوست: ناشی از تجمع نمک های صفراوی در زیر پوست که کبد قادر به دفع آنها نیست.
- ادرار تیره و مدفوع کم رنگ: ادرار به دلیل دفع بیلی روبین زیاد از طریق کلیه ها بسیار تیره می شود و مدفوع به دلیل عدم رسیدن صفرا به روده کم رنگ یا سفید می شود.
- تورم شکم به دلیل آسیت (Ascites): تجمع مایع در حفره شکمی ناشی از افزایش فشار در ورید باب (Portal Hypertension) که یک علامت نارسایی کبد است.
تفاوت علائم سرطان معده و کبد و همپوشانی متاستاز
در حالی که هر دو بیماری جدی هستند، تفاوت علائم سرطان معده و کبد می تواند به پزشک در تشخیص اولیه کمک کند:
_سرطان معده: علائم اولیه آن عمدتاً بر روی عملکرد گوارشی متمرکز است (سیری زودرس، سوء هاضمه، استفراغ).
_سرطان کبد: علائم اولیه آن عمدتاً بر روی عملکرد سیستمیک کبد متمرکز است (درد سمت راست، زردی، آسیت).
همپوشانی علائم به دلیل متاستاز
یک نکته حیاتی در علائم سرطان معده و کبد، احتمال بالای متاستاز است. سرطان معده اغلب به کبد گسترش پیدا می کند. در چنین مواردی، بیمار ممکن است در ابتدا با علائم گوارشی معده مراجعه کند، اما با پیشرفت بیماری و درگیری کبد، به تدریج علائم کبدی (مانند زردی، درد در سمت راست بالا، و آسیت) نیز در او ظاهر می شود.
علائم مشترک و عمومی که نیاز به توجه فوری دارند
جدای از علائم اختصاصی، چند علامت عمومی وجود دارد که در بسیاری از سرطان های پیشرفته دستگاه گوارش، از جمله سرطان معده و کبد، مشترک هستند و نیاز به پیگیری فوری دارند:
_کاهش وزن ناخواسته: بدون رژیم یا تغییر در عادات غذایی، وزن به طور قابل توجهی کاهش می یابد.
_بی اشتهایی یا تغییر در ذائقه: عدم تمایل شدید به غذا و در برخی موارد، تنفر از مصرف گوشت یا پروتئین.
_خستگی مفرط (Fatigue): ضعف شدید و خستگی دائمی که با خواب یا استراحت رفع نمی شود.
_تب و لرزهای طولانی مدت: تب های بدون دلیل واضح که می توانند نشان دهنده پاسخ بدن به تومور یا عفونت های ثانویه باشند.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، باید فورا با یک پزشک متخصص گوارش یا انکولوژیست مشورت کنید:
- هر گونه سوء هاضمه یا درد شکمی که بیش از سه هفته ادامه یابد و به داروهای معمول پاسخ ندهد.
- کاهش وزن ناخواسته بیش از ۵ کیلوگرم در شش ماه.
- زردی پوست و چشم و یا مدفوع سیاه رنگ.
- استفراغ مکرر و مشکل در بلع.
چه کسانی در معرض سرطان معده و کبد قرار دارند؟
_سرطان معده: افراد با سابقه عفونت مزمن هلیکوباکتر پیلوری، افراد دارای سابقه خانوادگی سرطان معده و افراد با پولیپ های خاص معده.
_سرطان کبد: افراد مبتلا به سیروز (ناشی از هپاتیت B، C، یا مصرف الکل) که باید تحت نظارت سونوگرافی و آزمایش خون هر شش ماه یک بار قرار گیرند.
پیشگیری و درمان سرطان معده و کبد
_پیشگیری سرطان معده: ریشه کن کردن عفونت هلیکوباکتر پیلوری، داشتن رژیم غذایی غنی از میوه و سبزیجات، و کاهش مصرف گوشت های نمک سود شده و دودی.
_پیشگیری سرطان کبد: واکسیناسیون هپاتیت B، پرهیز از مصرف الکل و درمان بیماری های مزمن کبدی (هپاتیت C).
درمان سرطان معده و کبد در مراحل اولیه اغلب شامل جراحی برای برداشتن تومور است. در مراحل پیشرفته تر، ترکیبی از شیمی درمانی، پرتودرمانی، درمان هدفمند (Targeted Therapy) و ایمنی درمانی (Immunotherapy) برای کنترل بیماری استفاده می شود.
